• język migowy
  • BIP
Strona główna/Turystyka/Brama Wrocławska i mury obronne

Brama Wrocławska i mury obronne

Brama Wrocławska w Oleśnicy film

Informacja o Bramie Wrosławskiej i murach obronnych w Oleśnicy

W akcie lokacji Oleśnicy z 1255 r. poleca się obwałować miasto. Powstające wały miały konstrukcję drewnianą, obsypaną ziemią. Po objęciu rządów w księstwie przez Konrada I, obok już istniejących wałów, rozpoczęto wznosić mury ceglane o wysokości ok. 7-8 m, zwieńczone blankami i posiadające pomosty bojowe. W nich ostatecznie powstały cztery wieże bramne (Wrocławska, Trzebnicka, Sycowska i Namysłowska).

Budowa murów mogła trwać nawet kilkadziesiąt lat. Mury z fosami o szerokości 7-15 m, były sprzężone z obwarowaniami zamku. Po włączeniu ok. 1400 r. do obszaru miasta kościołów pw. Bożego Ciała (później pw. NMP) i św. Jerzego, wykonano nowy odcinek murów (obejmujący oba kościoły) oraz nową wieżę bramną, nazwaną później Mariacką.

Wraz z rozwojem uzbrojenia artyleryjskiego mury i bramy dostosowywano do nowych warunków. Ok. 1532 r. rozpoczęto wznosić drugi zewnętrzny pierścień obwarowań, zwany parkanem. Zapewniał on zwiększenie odporności murów na ogień artyleryjski i jednocześnie pozwalał na międzymurzu umieszczać własne armaty. Z nieznanych powodów wybudowano go jedynie na niewielkim odcinku przy byłej Bramie Wrocławskiej.

Mury obronneMury obronne

  1. mur kurtynowy,
  2. mur-parkan,
  3. fosa (40 m szerokości, 4 m głębokości)
  4. wieża artyleryjska,
  5. Dom Strzelecki wybudowany w XIX w. na międzymurzu i dobudowany do muru kurtynowego

Przy końcu wojny trzydziestoletniej na rozkaz szwedzkiego generała A. Wittenberga miano zburzyć fortyfikacje oraz zasypać fosy. Nie wiadomo jaki zakres prac zdołano wykonać.

Do początku XVI wieku wieża Bramy Wrocławskiej (dawniej – Trzebnicka) była najprawdopodobniej dwukondygnacyjna. Ponad sklepionym przejazdem znajdowała się izba straży, w której znajdował się mechanizm do wciągania brony. W wieży zapewne również przechowywano uzbrojenie cechu, odpowiedzialnego za obronę bramy i odcinka muru przy niej. Przed wieżą, nad fosą, istniało przedbramie. Ok. 1532 r. rozpoczęto nadbudowę wieży o jedną – dwie kondygnacje. Na szczycie ostatniej kondygnacji utworzono pomost bojowy z blankami.

Wieża po wojnie. Widok od strony rynku. Widoczne wypalone domy stojące przy wieży

Wieża po wojnie. Widok od strony rynku. Widoczne wypalone domy stojące przy wieży

Odnowiono ją w 1614 r, za czasów Karola II Podiebrada. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej książę Sylwiusz Nimrod Wirtemberg ponownie odnowił wieżę w 1652 r. Kolejny remont, już jako zabytku, odbył się w 1888 r. Potem zapewne pomieszczenia wieży nie były używane, gdyż wejście do nich było utrudnione.

Już w połowie XVIII w. znaczenie obronne murów zanika. Do nich dobudowywano z obu stron domy mieszkalne i komórki. W fosach powstawały ogródki warzywne. Bramy miejskie pełniły funkcje kontroli osób wchodzących do miasta i zbierania opłat. W XIX w. nie rozbierano murów, ograniczających rozbudowę miasta, gdyż należałoby zburzyć wiele domów do nich przystawionych. W 1868 rozebrano trzy z czterech bram miejskich, przeszkadzających w transporcie towarów. Pozostała Brama Wrocławska, której rozebraniu był przeciwny m.in. przyszły cesarz Fryderyk III podczas wizyty w Oleśnicy w 1866 r.

W 1945 r. wieża nie ucierpiała, chociaż uległy spaleniu przyległe do niej domy.

Widok wieży po 1958 r. od strony zewnętrznej (Rataj), już zwieńczonej hełmem

Widok wieży po 1958 r. od strony zewnętrznej (Rataj), już zwieńczonej hełmem

W roku 1956-59 wykonano jej remont dodając hełm, dzieląc wnętrze na trzy kondygnacje użytkowe oraz dodając drewniane historyzujące schody, prowadzące do jednego zachowanego wejścia. W trakcie dużej restauracji wieży (2001-2002 r.) wcześniejsze schody zostały zlikwidowane i w ich miejsce wybudowano nowe, odpowiadające normom bezpieczeństwa. Jednocześnie nadbudowano przyległe mury, odtwarzając blanki i niewielki odcinek zadaszonego pomostu bojowego.

Obecnie pomieszczenia wieży są wykorzystywane do celów wystawienniczych. Mury miejskie są ciągle odnawiane.

Marek Nienałtowski

Literatura:

  1. Mrozowicz W., Wiszewski M. Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność. Atut Wrocław 2006
  2. Przyłęcki M. Najcenniejsze zabytki Oleśnicy. Zapiski oleśnickie nr 2. 1995
  3. Starzewska M. Oleśnica. Ossolineum. Wrocław. 1963
  4. www.olesnica.org 
do góry