Ratusz
Ratusz miejski w Oleśnicy - film
Ratusz w Oleśnicy - informacje
Rada Miejska wykupiła wójtostwo w 1407 r. i stała się samodzielna w rządzeniu miastem. Dotychczasowy drewniany dom wójta nie odpowiadał jej potrzebom i randze. Dlatego w 1410 r. (wg J. Sinapiusa) wybudowano nowy murowany ratusz (dom rady).
Był to budynek raczej dwupiętrowy, w stylu gotyckim, z przyległą kwadratową wieżą od wschodu. Nie leżał w osi symetrii rynku, gdyż powstał na miejscu wcześniejszej budowli - domu kupieckiego. W 1535 r. ratusz ulega uszkodzeniu i wtedy podwyższono wieżę o oktogonalną nadbudowę. W ratuszu urzędował burmistrz oraz odbywały się zebrania Rady Miejskiej i posiedzenia ławy.
Wraz z zwiększaniem zadań miasta, ratusz staje się za ciasny i dlatego Rada Miejska wykupuje przed 1650 r. część pomieszczeń w sąsiedniej budowli (oddzielonej szerokim przejściem), mającej funkcje handlowe. Ta budowla była potem nazywana skrzydłem południowym ratusza. W niej m.in. były rozmieszczone pomieszczenia aresztu oraz straży. Dwubudynkowy układ ratusza zachował się do 1826 r.
Widok ratusza (4) sprzed 1648 r. według M. Meriana
W 1664 r. ratusz grozi zawaleniem i książę Sylwiusz Nimrod nakazuje jego remont. Zapewne jednocześnie wykonano jego znaczną przebudowę.
Kolejna odbudowa następuje po wielkim pożarze w 1730 r. Ok. 1810 r. usunięto sprzed ratusza pręgierz, grożący zawaleniem. W 1823 r. ratusz kolejny raz płonie. Wieża została odbudowano w 1825 r., którą to datę umieszczono na chorągiewce. Budynek odbudowano rok później - nadając mu charakter klasycystyczny. Jednocześnie fasada budynku połączyła tylko zewnętrznie dwa dotychczas oddzielne skrzydła, do których dalej istniały dwa oddzielne wejścia i jedno - na dziedziniec.
W 1873 r. przed ratuszem umieszczono Kolumnę Zwycięstwa. Dopiero w 1892 r. wybudowano nową klatkę schodową, łączącą oba budynki.
W klatce schodowej właściwego ratusza wmurowano kamienne płyty herbowe z XVI i XVII wieku, mające dużą wartość artystyczną i pochodzące w większości z rozebranych w 1868 roku bram miejskich i z dawnego ratusza. W 1892 r. na dachu umieszczono dwa pionowe maszty flagowe, a na ścianie północnej jeden nachylony maszt. Ok. 1911 doprowadzono prąd do budynku.
Od 1892 r. do ok. 1930 roku porządkowano komunikacje w byłym budynku południowym, m.in. w celu zwiększenia w nim ilości sklepów. Wybito w ścianie frontowej ratusza 3 witryny sklepowe i dwa wejścia do nich. Potem zaczęto likwidować sklepy, mające wystawy od strony frontowej ratusza.
Ratusz po 1911 r. Po 1930 r. widoczne sklepy zostały zlikwidowane
W 1945 r. ratusz zostaje w znacznym stopniu zniszczony. Po wojnie odgruzowano go i rozebrano ściany zagrażające zawaleniem.
Ratusz z prawie całą fasadą
Ratusz po rozebraniu części fasady, zagrażającej zawaleniem
Prace projektowe odbudowy ratusza rozpoczęto w 1958 roku. Prawdopodobnie ze względu na zmniejszone potrzeby lokalowe Prezydium Miejskiej Rady Narodowej ograniczyło w trakcie projektowania jego objętość. Odbudowując ratusz w latach 1962-1964 zachowano jego klasycystyczną formę, ale na ok. 2/3 długości. W pozostałą część (dawne skrzydło południowe ratusza i kolejne trzy budynki w tej pierzei) wbudowano budynek hotelowy.
Budowę ratusza zakończono uroczyście 8 czerwca 1964 r. Wcześniej oddano do użytku hotel Śląsk.
Budynek ratusza z lewej. Z prawej budynek hotelu Śląsk
Obecny widok ratusza
Po 1989 r. w dawnym hotelu Śląsk umieszczono Urząd Miasta. W 2008 r. zamontowano na dachu ratusza maszt flagowy, a na wieży umieszczono aparaturę nagłaśniającą do sygnalizacji alarmowej. W 2009 r. rozpoczęto codzienne odtwarzanie (godz. 12.01) hejnału Oleśnicy.
Marek Nienałtowski
Literatura
- Czerner R. Zabudowy rynków. Średniowieczne bloki śródrynkowe wybranych dużych miast Śląska. PWr. Wrocław 2002
- Mrozowicz W., Wiszewski M. Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność. Atut Wrocław 2006
- Przyłęcki M. Najcenniejsze zabytki Oleśnicy. Zapiski oleśnickie nr 2. 1995
- Starzewska M. Oleśnica. Ossolineum. Wrocław. 1963
- www.olesnica.org